خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: روز جمعه ۷ آبان ماه، عربستان سعودی سفیر خود از لبنان را فراخواند، سفیر لبنان در این کشور را اخراج و واردات تمام کالاها از لبنان را متوقف کرد. بهانه عربستان برای این اقدام انتشار ویدئویی از جرج قرداحی وزیر اطلاع رسانی لبنان بود که جنگ کشورهای عربی علیه یمن را محکوم کرده بود. این موضع‌گیری قرداحی یک ماه پیش از تصدی وزارت ایراد شده بود. علاوه بر این نه تنها اخباری از احتمال اتخاذ اقدامات شدیدتر ریاض علیه بیروت در روزهای پیش‌رو منتشر شده است بلکه همچنین برخی کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس به تبعیت از عربستان سعودی، سفرای خود از لبنان را فرا خواندند.
دولت لبنان علیرغم عذرخواهی، وعده جبران، تعهد به پذیرش خواسته‌های عربستان و دعوت از طرف ثالث برای میانجی‌گری بین ریاض – بیروت تاکنون موفق نشده موضع تهاجمی عربستان را تغییر دهد. سوالات اساسی که مطرح می‌شود این است که آیا صرف اظهار نظر قرداحی سبب اتخاذ موضع تند عربستان علیه لبنان شده و آیا اساساً اقدامات عربستان با موضع جرج قرداحی تناسب دارد؟ آیا راهی دیگر برای جبران اظهار نظر قرداحی وجود نداشت؟
در پاسخ باید گفت که به نظر می‌رسد مواضع عربستان و دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس که یادآور محاصره قطر در سال ۲۰۱۷ است یک اقدام راهبردی و حساب شده است که نباید آن را اقدامی تاکتیکی در پاسخ به موضع‌گیری قرداحی آن هم پیش از کسب مقام وزارت دانست. در واقع انتشار ویدئوی سخنان قرداحی خود اقدامی آگاهانه بوده که می‌بایست بهانه اتخاذ اقدامات تند عربستان علیه لبنان را فراهم می‌کرد. عربستان سعودی که در حال تغییر راهبرد خود در قبال لبنان است، اهداف مهمی را دنبال می‌کند.
لبنان امروزه بدهکارترین کشور دنیا به نهادهای وام دهنده بین‌المللی است به گونه‌ای که کشورهای غربی هرگونه کمک جدید به لبنان را منوط به انجام اصلاحات بنیادین در این کشور کرده‌اند. از طرفی ایالات متحده با تحریم نهادهای لبنانی و شناسایی شبکه و روابط مالی و اقتصادی حزب الله، به تحریم لبنان پرداخته است و حلقه اقتصادی لبنان را بسیار تنگ‌تر کرده است. این وضعیت که لبنان را در لبه پرتگاه فروپاشی قرار داده خود سبب شده بخش زیادی از افکار عمومی لبنان تمامی جریان‌های سیاسی این کشور را مقصر بدانند. لذا لبنان در کنار بحران اقتصادی با بحران سیاسی نیز مواجه است.
در این راستا، عربستان سعودی و دیگر متحدان عرب آن با اقدامات روزهای اخیر خود و اقداماتی که احتمالاً در روزهای آتی انجام خواهند داد، فشار بر لبنان را افزایش می‌دهند که می‌تواند منجر به فروپاشی لبنان شود.
این اقدام عربستان که همراستا با اقدامات آمریکا و کشورهای اروپایی است بیش از پیش لبنان را برای انجام اصلاحات سیاسی – اقتصادی تحت فشار قرار می‌دهد و هر جریانی که با اصلاحات مخالفت کند به عنوان مقصر و مسئول حوادث لبنان معرفی می‌شود. لذا عربستان از این طریق نه تنها اشتراک و همگرایی منافع خود با کشورهای غربی را به نمایش گذاشته است بلکه جریان‌های مخالف خود در لبنان مانند حزب‌الله را نیز تحت فشار گذاشته است. روشن است اگر لبنان تن به انجام اصلاحات مدنظر کشورهای غربی بدهد، یک موفقیت برای عربستان سعودی است.
همچنین عربستان سعودی از طریق همراه شدن با فشارهای اقتصادی غرب علیه لبنان، رقیب منطقه‌ای خود یعنی ایران را نیز تحت فشار قرار می‌دهد. از این رو، عربستان سعودی از یک سو خود را از بحران‌های هزینه‌بر لبنان عقب کشیده است و از سوی دیگر به شکل غیر مستقیم ایران تحت تحریم را تشویق می‌کند که بیشتر درگیر بحران لبنان شود. در عین حال به نظر می‌رسد عربستان به این نکته هم توجه کرده است که تنش اخیر آن با لبنان ممکن است سبب تعلیق گفتگوهای تنش‌زدایی آن با ایران شود. در این صورت شاید بتوان گفت تنش با لبنان می‌تواند بهانه‌ای برای توقف گفتگوهای جاری با ایران باشد که وزیر خارجه این کشور ۸ آبان اعلام کرد پیشرفت بزرگی نداشته است.
فاطمه نکولعل‌آزاد؛ کارشناس و تحلیلگر مسائل منطقه
نظر شما